Συνηθίζουμε να λέμε πολλές φορές ότι οι νέοι ανανεώνουν την ελπίδα των μεγάλων. Αλλά είναι ρε συ μερικές φορές, όπως στη περίπτωση του Αλέξανδρου και του Samuel, που αυτή η έκφραση αποκτάει πραγματικό νόημα. Τα δύο παιδιά, φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, 20 και 21 ετών αντίστοιχα, είναι οι ιδρυτές του Project Elpis, μέσω του οποίου υλοποίησαν και εγκαθιστούν ηλιακούς σταθμούς φόρτισης κινητών τηλεφώνων στα hot spot προσφύγων.
Βλέπεις, σε αντίθεση με τους περισσότερους από εμάς, για τους πρόσφυγες το κινητό τηλέφωνο έχει μια εντελώς διαφορετική έννοια. Είναι μια «γραμμή ζωής» μέσω της οποίας μπορούν να έρθουν σε επαφή με τους δικούς τους ανθρώπους, που είτε έχουν παραμείνει στην πατρίδα τους ή έχουν προωθηθεί νωρίτερα σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα. Μέσα από το κινητό θα ενημερώσουν για την πορεία του δικού τους ταξιδιού ή θα ενημερωθούν για τη ζωή των υπόλοιπων μελών της οικογένειάς τους.
Τους δύο φοιτητές από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου δεν έχει τύχει να τους γνωρίσω ακόμα από κοντά. Έμαθα γι αυτούς και το project τους από ένα δημοσίευμα στο Reuters. Ακολουθώντας τη συνηθισμένη «ιντερνετική» οδό βρέθηκα μετά από λίγο στο site τους και αμέσως μετά στη φόρμα επικοινωνίας. Η επικοινωνία μας συνεχίστηκε ηλεκτρονικά, καθώς τους “πετύχα” λίγες ημέρες αφού είχαν τοποθετήσει το δεύτερο ηλιακό σταθμό φόρτισης κινητών στο hot spot για τους πρόσφυγες στη Μαλακάσα. Είχε προηγηθεί το Μάιο η πρώτη εγκατάσταση ενός αντίστοιχου σταθμού στο hot spot στη Μυτιλήνη.
Δωρεάν και ασφαλές ηλεκτρικό ρεύμα
Η πρώτη μου ερώτηση αναμενόμενη. «Ποιες είναι οι αντιδράσεις των προσφύγων;» ρώτησα τα δύο παιδιά. Στην απάντησή τους δεν με εξέπληξε το πόσο θετικοί ήταν η ανταπόκρισή τους. Άλλωστε, όποιος έχει δει εικόνες στις οποίες εμφανίζονται πρόσφυγες να τραβάνε ρεύμα για τη φόρτιση των κινητών απευθείας από τις κολώνες μπορεί πολύ εύκολα να το καταλάβει.
«Οι πρόσφυγες άρχισαν να συγκεντρώνονται γύρω από το νέο σταθμό φόρτισης και να απαντούν σε ορισμένα από τα ερωτηματολόγια που μοιράζαμε, ζητώντας feedback για μελλοντικές βελτιώσεις. Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποιήσαμε ότι η μονάδα δεν λειτουργεί μόνο ως μέσο για την παροχή δωρεάν ηλεκτρικής ενέργειας για όλους, αλλά δημιουργεί επίσης ένα σημείο συνάντησης όπου οι άνθρωποι μπορούν να κοινωνικοποιηθούν και να ανταλλάξουν ιδέες. Ενεργώντας ως ένα μικρό κοινωνικό κέντρο, η μονάδα επέτρεψε στους ανθρώπους να έρθουν πιο κοντά, να συζητήσουν και να εκφράσουν τις αναζητήσεις τους για πρόσθετες υπηρεσίες, όπως η συνδεσιμότητα Wi-Fi».
Όπως πρόσθεσαν, το feed back που παίρνουν, ειδικά σ’ αυτή την πρώτη φάση υλοποίησης του project, είναι πολύτιμο και τους επιτρέπει να εξάγουν σημαντικά συμπεράσματα σχετικά με το τι χρειάζονται περισσότερο. Ανάγκες, τις λύσεις των οποίων θα μπορούσαν να ενσωματώσουν στη συσκευή τους και έτσι να μεγιστοποιήσουν την προσφορά.
Ωστόσο, δεν παραγνωρίζουν την άλλη πλευρά του νομίσματος. Τις συγκρούσεις μεταξύ κοινοτήτων μέσα σε ένα hot spot με «λάφυρο» ένα καινούριο πόρο, όπως είναι ο ηλιακός σταθμός φόρτισης. «Οι συγκρούσεις είναι ένα αρκετά συχνό περιστατικό, όπως μας ενημερώνουν οι υπεύθυνοι των στρατοπέδων και οι ΜΚΟ, ωστόσο ακόμα δεν το έχουμε βιώσει. Άλλωστε για να αποφύγουμε τέτοια περιστατικά, πριν από κάθε εγκατάσταση γίνεται μια καταγραφή στην εσωτερική δυναμική του κάθε στρατοπέδου, το πολιτισμικό υπόβαθρο του, τα δημογραφικά στοιχεία του, έτσι ώστε να εισαγάγουμε τη συσκευή με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, χωρίς αποκλεισμούς και να είναι διαθέσιμη σε όλους».
Η ιδέα
Η αρχική ιδέα του Αλέξανδρου και του Samuel ξεκίνησε μέσα από τους κόλπους του Πανεπιστημίου. Ως φοιτητές Περιβαλλοντικών Επιστημών στο Εδιμβούργο είχαν προχωρήσει σε ένα βασικό σχεδιασμό της ιδέας, την οποία παρουσίασαν σε συνέδριο του Ιδρύματος Κλίντον. Τότε, οι δύο νέοι είχαν στο νου τους κοινότητες σε αναπτυσσόμενες χώρες που δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα αλλά και κοινότητες που έχουν αντίστοιχες ανάγκες σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, η εφαρμογή της ιδέας απαιτούσε σαφήνεια στο κοινό που απευθύνεται. Σχεδόν ταυτόχρονα, το προηγούμενο καλοκαίρι, ο Αλέξανδρος είχε εργαστεί ως εθελοντής υποδοχής προσφύγων στη Σάμο, διαπιστώνοντας από πρώτο χέρι τη σημασία που έχει ένα κινητό τηλέφωνο για ένα πρόσφυγα και τις εμπειρίες του («σκέψου ότι μόλις έχεις διασχύσει το Αιγαίο στις συνθήκες που βλέπουμε - ποιο είναι το πρώτο πράγμα που θες να κάνεις όταν πατάς στο έδαφος;» μου διηγείται).
Όταν επέστρεψε στο Εδιμβούργο μοιράστηκε αυτή την εμπειρία με τον Samuel και αποφάσισαν να προχωρήσουν. «Ήμασταν αποφασισμένοι να δράσουμε γρήγορα, να κυνηγήσουμε τις ευκαιρίες χρηματοδότησης και να μετατρέψουμε την ιδέα σε πραγματικότητα σε 6 μήνες» θυμάται τώρα στην επικοινωνία μας.
Στο σημείο αυτό τα δύο παιδιά στάθηκαν στη σημαντική συμβολή του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου. «Το Πανεπιστήμιο έπαιξε ρόλο-κλειδί στο να μας δώσει την ευκαιρία να συμμετέχουμε στην Παγκόσμια Πρωτοβουλία του Ιδρύματος Κλίντον στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια, καθώς αποτελεί ένα από τα δύο συνεργαζόμενα ινστιτούτα της Πρωτοβουλίας από το Ηνωμένο Βασίλειο» σημειώνουν. «Χάρη στη συμμετοχή μας αυτή είχαμε την ευκαιρία να πάρουμε πολύτιμο feed back για να βελτιώσουμε την ιδέα μας έτσι ώστε να έχει πραγματικό νόημα». Ταυτόχρονα το Πανεπιστήμιο χρηματοδότησε τα έξοδα του ταξιδιού στην Καλιφόρνια, παρέχοντας ευκαιρίες δικτύωσης αλλά και χρηματοδότησης της ιδέας. Αν και ο Αλέξανδρος με τον Samuel δεν κατάφεραν να πάρουν την επιδότηση (μολονότι η ιδέα μπήκε στην πρώτη δεκάδα μεταξύ 500 συμμετοχών), ένα μήνα αργότερα το Πανεπιστήμιο και πάλι χρηματοδότησε τα έξοδα 4 εθελοντών στην Ελλάδα, προσφέροντας έτσι την ευκαιρία να ξεκινήσει η υλοποίηση της ιδέας και δείχνοντας έμπρακτα ότι πίστευε πάρα πολύ στο συγκεκριμένο project. Το κόστος για την κατασκευή των πρώτων δύο σταθμών φόρτισης καλύφθηκε από τον Οργανισμό Heartbeat και το Πανεπιστήμιο και πάλι προσφέρθηκε να δημιουργήσει ένα μικρό βίντεο για το project, με στόχο να προβάλει την ιδέα σε πιθανούς επενδυτές.
Στην κατασκευή των σταθμών, το Project Elpis συνεργάστηκε με την ελληνική εταιρεία Entec, η οποία δούλεψε πάνω στην ιδέα χωρίς να προσβέψει σε κέρδη. «Η συμβολή της ήταν πολύ σημαντική» σημειώνουν στην κουβέντα μας, προσθέτοντας ότι «μας επέτρεξε να παραδώσουμε και να εγκαταστήσουμε εγκαίρως τους σταθμούς. Με τη βοήθειά της, το Project Elpis παρέδωσε ένα σταθμό που είχε τη δυνατότητα να φορτίζει 12 κινητά τηλέφωνα ανά ώρα, με αυτονομία 10 ωρών την ημέρα. Συνολικά, ο σταθμός μπορεί να φορτίζει έως και 120 κινητά τηλέφωνα την ημέρα.»
Ταυτόχρονα με όλα τα παραπάνω, οι δύο φοιτητές ξεκινήσαν μέσα από το Indiegogo μια crowdfunding καμπάνια δύο μηνών (έληξε πριν από λίγες ημέρες) μέσω της οποίας κατάφεραν να συγκεντρώσουν το ποσό των 4.000 λιρών, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή μελλοντικών σταθμών φόρτισης για τα hot spots των προσφύγων. «Στους επόμενους τέσσερις μήνες στόχος μας είναι 21.000 πρόσφυγες να έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια» σημειώνουν.
Τα μελλοντικά σχέδια
«Θέλουμε να εγκαταστήσουμε όσο περισσότερους σταθμούς μπορούμε μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα, καλύπτοντας όλες τις περιοχές στην Ελλάδα που έχουν ανάγκη. Η ζήτηση είναι ήδη πολύ μεγάλη, καθώς ήδη 10 υπεύθυνοι των hot spots έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους» μου αναφέρουν, προσθέτοντας ότι «αυτό που τους κρατάει πίσω είναι η χρηματοδότηση». Τα δύο παιδιά θα συνεχίσουν την αναζήτηση οικονομικών πόρων ώστε να καλύψουν το σύνολο των αναγκών των 33 campus στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, σκοπεύουν να βελτιώσουν τις υπηρεσίες που προσφέρουν οι σταθμοί φόρτισης, ενδεχομένως και με τη δυνατότητα παροχής δωρεάν Internet.
«Στην παρούσα φάση αναζητούμε ανθρώπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε για να βελτιώσουμε το web site μας, να μεγαλώσουμε την ομάδα μας και να αποκτήσουμε μεγαλύτερη προβολή» σημειώνουν.
Ωστόσο, τα πλάνα τους δεν περιορίζονται στην Ελλάδα. Θέλουν να επεκτείνουν το Project Elpis και σε άλλες περιοχές που έχουν ανάγκη, όπως η Ιορδανία (μου ανέφεραν ενδεικτικά το μεγάλο στρατόπεδο προσφύγων Al Zaatari), το Λίβανο και η Ιταλία. «Θέλουμε να προσφέρουμε δωρεάν και εύκολη πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα σε όσο το δυνατό περισσότερους από τα 1,2 δισ. ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που είναι αποκλεισμένοι» μου τόνισαν εμφατικά κλείνοντας την αναφορά τους στα μελλοντικά σχέδια του Project Elpis.
Η συνεργασία με τις ελληνικές αρχές
Ωστόσο στην προσπάθειά τους στην χώρα μας τα δύο παιδιά έρχονται αντιμέτωποι με το γνωστό ελληνικό γραφειοκρατικό μηχανισμό. «Προσφέρουμε δωρεάν εγκατάσταση των σταθμών, δεν υπάρχει η ανάγκη για επιπλέον κόστη και οι αρχές δεν μπορούν να αντιληφθούν την αξία του, δίνοντάς μας αόριστες απαντήσεις σχετικά με το αν μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στα hot spots» τονίζουν. Εντελώς αντίθετη είναι η υποδοχή από τις τοπικές κοινότητες και το στρατό στα hot spot που έχουν επισκεφθεί, καθώς είναι αυτοί που έρχονται σε επαφή με τις ανάγκες των προσφύγων και έχουν καθημερινή εμπειρία από τις δυσκολίες που παιρνούν. Θα ήθελαν όπως μου αναφέρουν να μπορούσαν οι τοπικές αρχές να υποστήριζαν την πρωτοβουλία Project Elpis, αποκτώντας ένα τέτοιο ηλιακό σταθμό φόρτισης, ωστόσο αναγνωρίζουν τις οικονομικές δυσκολίες στη δεδομένη χρονική στιγμή.
Το Brexit στην εκπαίδευση
Η επικοινωνία μου με τον Αλέξανδρο και τον Samuel πραγματοποιήθηκε σχεδόν ταυτόχρονα με το δημοψήφισμα στη Μεγάλη Βρετανία. Αναπόφεκτα η κουβέντα πήγε και στο αποτέλεσμά του. Άλλωστε και οι δύο είναι φοιτητές στο Πανεπιστήμιο στο Εδιμβούργο, οπότε δεν αποκλείεται να τους επηρεάσει στους επόμενους μήνες ή τα επόμενα χρόνια. Τους ζήτησα λοιπόν αν ήθελαν να κάνουν κάποιο σχόλια σχετικά με πιθανές επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην εκπαίδευση. Πρώτος πήρε το λόγο ο Αλέξανδρος… «Θα χρειαστεί χρόνος για να γίνουν εμφανείς οι συνέπειες του δημοψηφίσματος στην ανώτερη εκπαίδευση. Τα αγγλικά Πανεπιστήμια είναι γνωστά για τον πολύ-πολιτισμικό χαρακτήρα τους, οπότε πιστεύω ότι οι νέες πολιτικές που θα υιοθετηθούν θα διασφαλίζουν ότι ανώτερη εκπαίδευση θα παραμείνει προσιτή και ανοικτή σε όλους. Παρά το γεγονός ότι εκφράζονται φόβοι για τα δίδακτρα για τους φοιτητές της ΕΕ, πιστεύω και ελπίζω να διατηρηθούν σε λογικά επίπεδα, έτσι ώστε οι νέες γενιές των μαθητών να έχουν τα ίδια κίνητρα για να κυνηγήσουν τους στόχους τους και να ανταμείβονται για τη σκληρή δουλειά τους. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι οι φοιτητές υποστηρίζουν τις τοπικές οικονομίες των πόλεων των Πανεπιστημίων, ως εκ τούτου, θα πρέπει να δοθεί σημασία και στη διατήρηση αυτού του οικονομικού παράγοντα». Η άποψη του Αλέξανδρου κάλυψε σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό και τον Samuel, ο οποίος έσπευσε απλά να προσθέσει ότι «η απόφαση του δημοψηφίσματος στέλνει ένα ισχυρό σημάδι για την ανάγκη αλλαγής. Πιστεύω ότι ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξε μια πιο σημαντική στιγμή για τη γενιά μας να δράσει».
