“Από το Στετίν της Βαλτικής ως την Τεργέστη της Αδριατικής, εκτείνεται ένα σιδηρούν παραπέτασμα” είχε πει σε ομιλία του το 1946 ο Γουίνστον Τσόρτσιλ εισάγοντας στη διπλωματία τον όρο με τον οποίο κατά τον Ψυχρό Πόλεμο χωρίστηκε η Δύση από την Ανατολή στην Ευρώπη. Ο όρος, σήμερα, επιστρέφει με την ψηφιακή απομόνωση της Ρωσίας, που είναι αποτέλεσμα τόσο δικών της ενεργειών όσο και αποφάσεων πολλών δυτικών εταιρειών.
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία η Δύση απάντησε στη Ρωσία με αυστηρές οικονομικές κυρώσεις και δεκάδες εταιρείες άρχισαν να αναστέλουν τη δραστηριότητά τους στη χώρα του Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι ρωσικές αρχές μπλόκαραν το Facebook και θέτουν υπό περιορισμό το Twitter, το μέλλον άλλων online υπηρεσιών εξαρτάται από τις διαθέσεις των αρμοδίων υπηρεσιών, ενώ άλλε εταιρείες όπως το TikTok και το Netflix σταματούν τη δραστηριότητά τους στη Ρωσία. Είχε προηγηθεί η απαγόρευση λειτουργίας στην Ευρώπη των ειδησεογραφικών οργανισμών Russia Today και Sputnik News που κατηγορούνται πως συνδέονται απευθείας με το Κρεμλίνο.
Την ίδια στιγμή, μεγάλες εταιρείες παροχής υποδομών κατεβάζουν τους διακόπτες στους Ρώσους πελάτες τους, ενώ η Μόσχα δείχνει τις προθέσεις της δίνοντας στις εταιρείες της χώρας ολιγοήμερη προθεσμία για να μεταφέρουν ονόματα και servers εντός της ρωσικής επικράτειας.
Ετσι επαναλαμβάνεται μια κατάσταση που πρωτοζήσαμε με την Κίνα και το ψηφιακό της Σινικό Τείχος και η οποία αποδεικνύει πως το Internet ούτε ακυβέρνητο είναι, ούτε, βέβαια, μπορεί να φέρει την πολιτική αλλαγή σε περιοχές όπου η τοπική ηγεσία δεν επιθυμεί αλλαγές.
Βεβαίως σε κάθε μέτρο υπάρχει ένα αντίμετρο. Το BBC αντέδρασε στην απαγόρευση λειτουργίας του στη Ρωσία με τη δημιουργία ενός αντιγράφου της υπηρεσίας του που λειτουργεί μέσω Tor, δηλαδή της τεχνολογίας που έχει συνδεθεί με το “σκοτεινό Web”.
Χιλιάδες Ρώσοι προστρέχουν σε υπηρεσίες VPN για να παρακάμψουν τις κυβερνητικές απαγορεύσεις. Μέσω VPN μπορείς να εμφανίζεσαι πως συνδέεσαι στο Internet από μία χώρα διαφορετική από εκείνη στην οποία βρίσκεσαι. Η συγκεκριμένη υπηρεσία έχει πολλές (νόμιμες και υπό συζήτηση) εφαρμογές και τις επόμενες ημέρες θα ξέρουμε αν οι Ρώσοι που τις επέλεξαν έκαναν καλά ή μπήκαν σε μπελάδες.
Για άλλους όμως που, λόγω και της δραματικής υποτίμησης του ρουβλιού, δεν θα έχουν την οικονομική δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν μια υπηρεσία VPN (όχι πως δεν υπάρχουν βέβαια οι δωρεάν λύσεις), η κατάσταση που διαμορφώνεται στη Ρωσία σηματοδοτεί την επιστροφή στη δεκαετία του 1980, όταν το Internet ήταν ανύπαρκτο για τον πολύ κόσμο. Εκτός από την πολυπόθητη πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχαγωγίας και ενημέρωσης υπάρχουν και άλλοι κίνδυνοι. Ρώσοι επιστήμονες κινδυνεύουν να χάσουν τις γραμμές επικοινωνίας με συναδέλφους τους σε άλλα μέρη του κόσμου με ό,τι σημαίνει αυτό για την πορεία πολλών ερευνητικών προγραμμάτων. Με όλα αυτά φαίνεται πως η πολυδιάσπαση του διαδικτύου έρχεται όλο και πιο κοντά μας.
