Μερικές φορές θυμάμαι γιατί από την αγορά τεχνολογίας αυτοί που μου είναι συμπαθέστεροι είναι οι τέχηδες και ειδικά αυτοί που στα αγγλικά μπαίνουν κάτω από την ταμπέλα “engineer”: γιατί αν όχι πάντα, τις περισσότερες φορές φτάνουν στην ουσία των πραγμάτων πολύ γρήγορα, γλυτώνοντας τόσο τον εαυτό τους όσο και τους συνομιλητές τους από ατέλειωτες χρονοβόρες, βαρετές, ανούσιες και αντιπαραγωγικές συζητήσεις.
Πιο πρόσφατη υπενθύμιση ήταν ένα παλιό “xkcd” με τίτλο “Listen to Yourself” γραμμένο από έναν μηχανικό, τον Ράνταλ Μανρό: ο ένας πρωταγωνιστής λέει στον άλλον “Τι γράφεις”, εκείνος απαντάει “Έναν ιό”, ο πρώτος ρωτάει “Και τι κάνει;” και ο δεύτερος απαντάει “Όποτε κάποιος προσπαθεί να αναρτήσει ένα σχόλιο στο YouTube, πρώτα του το διαβάζει μεγαλόφωνα”. Στα επόμενα καρέ, ένας χρήστης δακτυλογραφεί κάτι, ο υπολογιστής (ο οποίος έχει προσβληθεί από τον ιό) του διαβάζει κάτι, ο χρήστης λέει “είμαι ηλίθιος”, κατεβάζει το κεφάλι και πάει και κάθεται στα σκαλιά του σπιτιού του προβληματισμένος και λέγοντας “δεν... δεν το ήξερα”.
Παρότι ο κ. Μανρό έχει πιάσει την ουσία του προβλήματος, ότι δηλαδή οι χρήστες του YouTube (και κατ’ επέκταση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και κατ’ επέκταση του Ίντερνετ) συμπεριφέρονται στον ψηφιακό κόσμο διαφορετικά από ό,τι στον πραγματικό, υπάρχει ένα ερώτημα που παραμένει: γιατί ειδικά στο YouTube, το επίπεδο των σχολίων είναι τόσο χαμηλότερο από αυτό άλλων περιοχών... ηλεκτρονικής συνεύρεσης; Βεβαίως και στο Facebook ή στο Twitter γινόμαστε μάρτυρες ασύλληπτων ανοησιών όμως στο YouTube τα πράγματα είναι τόσο χειρότερα που το μπλοκάρισμα των σχολίων έχει γίνει στάνταρ πρακτική για πολλούς.
Έγραφα σε ένα άλλο κομμάτι ότι το YouTube έχει εξελιχθεί, μεταξύ άλλων, και σε μια σχολή κινηματογράφου –στην πραγματικότητα αυτή δεν είναι παρά μια μόνο από τις δεκάδες εκπαιδευτικές του χρήσεις: κάποιος που ενδιαφέρεται μπορεί να χρησιμοποιήσει την μεγαλύτερη πλατφόρμα βίντεο του κόσμου σαν εργαλείο επιμόρφωσης με θαυμαστά αποτελέσματα. Κι όμως, ακόμα και κάτω από τέτοια βίντεο, δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο να υπάρχουν σχόλια που σε κάνουν να αναρωτιέσαι αν αυτός που τα έγραψε είναι πραγματικά ηλίθιος.
Τα παραπάνω δεν είναι δικές μου ανησυχίες: αν ξεκινήσει να γράφει κανείς στην Google “Γιατί τα σχόλια στο YouTube είναι...”, η μηχανή θα επιστρέψει συμπληρώματα του τύπου “απαίσια”, “τοξικά”, “ρατσιστικά”, “βλακώδη” κ.α. Και αν ολοκληρώσει την αναζήτηση θα δει ότι υπάρχουν κάποιοι που έχουν αποπειραθεί να δώσουν μια απάντηση, κάποτε τεχνική, κάποτε κοινωνιολογική και κάποτε ανάμεικτη. Και πιθανώς έχουν δίκιο όλες αν και προσωπικά θα πήγαινα το πράγμα λίγο πιο βαθιά.
Θα έλεγα ότι καθώς το YouTube είναι η Ιντερνετική εκδοχή της τηλεόρασης –ή η τηλεοπτική εκδοχή του Ίντερνετ- ο κόσμος που περνάει το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του εκεί, έχει τη νοοτροπία του τηλεθεατή και όχι του χρήστη του Δικτύου. Και η νοοτροπία αυτή είναι εξ ορισμού αντικοινωνική ή τουλάχιστον ήταν στον πρώτο μισό αιώνα ζωής της τηλεόρασης καθώς τα τελευταία χρόνια και το ίδιο το YouTube και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι Ιντερνετικές πλατφόρμες τηλεθέασης έχουν κάνει τους τηλεθεατές πιο κοινωνικούς και πιο επικοινωνιακούς. Πιστεύω ότι αυτό που βλέπουμε στο YouTube σιγά-σιγά θα εκλείψει και ότι παρόλο που θα συνεχίσουν να υπάρχουν κακά σχόλια, θα περιοριστούν αρκετά σε έκταση αφού δε θα προέρχονται από μια νοοτροπία ασύμβατη με το μέσο. Και παρότι ξέρω ότι κάποιοι μπορεί να θεωρήσουν τον διαχωρισμό “χρήστης Ίντερνετ-τηλεθεατής” ανύπαρκτο ή έστω προϊόν μιας άλλης εποχής, η προσωπική μου εμπειρία έχει δείξει ότι ακόμα κρατεί μια χαρά!
(*) Ως γνωστόν, η μεγαλύτερη μάστιγα είναι οι άνθρωποι που λένε “αυτή η μάστιγα”.
