Με την έλευση και τη μαζική υιοθέτηση των on-demand streaming υπηρεσιών περιεχομένου όπως το Netflix, το Lovefilm και το Spotify έχουμε πλέον όλοι τη δυνατότητα να αλλάξουμε τον τρόπο που "καταναλώνουμε" περιεχόμενο και από την... σταδιακή και σε "δόσεις" κατανάλωση να πάμε στην "μονομιάς" και "χρονοπρογραμματισμένη". Δυνατότητες που μέχρι πριν από λίγα χρόνια έμοιαζαν απίθανες, πλέον όχι μόνο είναι εφικτές και αλλάζουν τον τρόπο κατανάλωσης περιεχομένου, αλλά αλλάζουν και το ίδιο το μοντέλο και την αλυσίδα αξίας της αγοράς περιεχομένου, διαμορφώνοντας νέα μοντέλα διάθεσης, καταργώντας τα παλιά και εξανεμίζοντας το "παράθυρο ευκαιρίας" που είχε κάθε μέσο μετάδοσης σε αυτή την αλυσίδα.
Ακούγεται λίγο περίπλοκο όλο αυτό, αλλά δεν είναι... Παλιότερα για να δεις π.χ. μια ταινία, έπρεπε πρώτα να πας στην κινηματογραφική αίθουσα να την απολαύσεις, εν συνεχεία σε πρώτη τηλεοπτική προβολή στην συνδρομητική τηλεόραση, κατόπιν κυκλοφορούσε προς ενοικίαση στα video (και αργότερα dvd) clubs, αργότερα (μια με δύο σεζόν μετά) έπαιζε στα κανάλια ελεύθερης μετάδοσης και τέλος έφθανε μετά από χρόνια (και αρκετά πλέον απαξιωμένη) να δίνεται ως δώρο σε μορφή DVD μαζί με εφημερίδες ή περιοδικά... Αυτή η αλυσίδα αξίας κράτησε για χρόνια, ωστόσο το παράνομο downloading και τα torrents που έφερε η διαδικτυακή "πειρατεία", δημιουργούσαν πολλά διαφυγόντα κέρδη στην βιομηχανία περιεχομένου, χωρίς να υπάρχει έλεγχος και αποτελεσματικός τρόπος για "νόμιμη" κατανάλωση του περιεχομένου. Οι εταιρείες διανομής, αλλά και τα μεγάλα κινηματογραφικά studios προσπάθησαν να περιχαρακώσουν σε δικά τους online κανάλια το περιεχόμενο, χωρίς ωστόσο επιτυχία...
Μέχρι που ήρθε το Netflix να αλλάξει όλα αυτά τα δεδομένα και να ...εκδημοκρατίσει τη διαδικασία μετάδοσης, προβολής και κατανάλωσης περιεχομένου. Η τολμηρή νέα εποχή της διανομής περιεχομένου του Netflix, βασισμένη εν πολλοίς στην τεχνολογική αποτελεσματικότητα και την ευρυζωνικότητα, έχει "υπηρετήσει" μοναδικές παραγωγές, πρωτότυπες και βραβευμένες σειρές, όπως το κορυφαίο "House of Cards", καθώς και το "Orange is the New Black", δίνοντας απλόχερα στο φιλοθεάμον κοινό τη δυνατότητα για μονομιάς κατανάλωση σε μια "συνεδρία", εάν και εφόσον ο θεατής το επιθυμεί.
Το πρώτο trailer της πολύ δημοφιλούς σειράς House of Cards, με την οποία το Netflix εγκαινίασε τις δικές του παραγωγές.
Εύκολα λοιπόν καταλήγει κάποιος σε ένα πρώτο συμπέρασμα ότι οι υπηρεσίες streaming μετάδοσης, προεξάρχοντος του Netflix, έχουν αποδομήσει παραδοσιακούς φραγμούς και εμπόδια, έχουν "εκδημοκρατίσει" τη διάθεση του καλύτερου περιεχομένου που κυκλοφορεί στην αγορά και έχουν -για πρώτη φορά ίσως στα χρονικά- μεταφέρει την εξουσία στον καταναλωτή. Ιδανικό σκηνικό για όλους εμάς τους τηλεθεατές θα πει κανείς. Ωστόσο, σε δεύτερο επίπεδο, ένα εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι κατά πόσο αυτή η στιγμιαία ικανοποίηση που προσφέρεται μέσω του Διαδικτύου υψηλής ταχύτητας, τις smart τηλεοράσεις, αλλά και κάθε λογής φορητές συσκευές, αποτελεί πραγματικά ένα χρυσό εισιτήριο στο λεγόμενο υψηλής αξίας (prime) περιεχόμενο; Ή μήπως όχι;
Η "μαραθώνια" κατανάλωση και ο ρόλος των spoilers
Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι από από την άλλη πλευρά της ζυγαριάς, δημιουργείται μια νέα κουλτούρα "μαραθώνιας" κατανάλωσης σειρών και περιεχομένου, που μας μετατρέπει σε "κακομαθημένους" τηλεθεατές, που δεν μας νοιάζει το πώς, αλλά θέλουμε τα πάντα "εδώ και τώρα", με χαμηλή ίσως ενδόμυχα εκτίμηση για την πραγματική αξία του περιεχομένου. Προς αυτή, τη δεύτερη κατεύθυνση, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει πρόσφατη έρευνα που έκανε το ίδιο το Netflix και έχει ως βασικό εύρημα ότι το 94% των ανθρώπων θα συνεχίσουν να παρακολουθούν μια εκπομπή ή ταινία, ακόμη και αν έχουν ακούσει ή διαβάσει ένα βασικό σημείο της πλοκής μέσα από τα περιβόητα "spoilers". Χάρη στις νέες, "χρονοπρογραμματιζόμενες" συνήθειες τηλεθέασης μας, τα spoilers φαίνεται ότι ολοένα και να χάνουν την επιρροή τους.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα με τους "Συνήθεις Υπόπτους" (Usual Suspects), του Μπράιαν Σίνγκερ που προβλήθηκε στα '90s. Με την προβολή του, ένα κύμα πανεθνικής λατρείας του απορρήτου που σχηματίζεται γύρω από την ταυτότητα του δολοφόνου ξεχύθηκε στις ΗΠΑ, διατηρώντας το επί μακρόν, ώστε οι άλλοι να μπορούσαν να απολαύσουν την αποκάλυψη - μέχρι που κάποιος έκανε graffitti το όνομα του δολοφόνου δίπλα σε έναν από τους χαρακτήρες στην κλασική αφίσα του lineup... Στη δεκαετία του '90, αυτό αποτελούσε βίαια παρέμβαση στην εμπειρία θέασης και την απόλαυση του περιεχομένου. Αλλά αν κάτι αντίστοιχο συμβεί σήμερα, μάλλον θα προκαλέσει "θόρυβο" με φωτογραφίες στα social media και ιδίως το Instagram. Η σχετική λοιπόν έρευνα από το Netflix καταδεικνύει αυτό ακριβώς: το 76% των 2000 ερωτηθέντων δήλωσε ότι τα spoilers είναι πλέον απλώς ένα μέρος της ζωής τους, και το 94% δήλωσαν ότι θα συνεχίσουν να παρακολουθούν μια ταινία ή τηλεοπτική εκπομπή, ακόμη και αν κάποιος τους αποκάλυπτε μέρος της πλοκής. Μάλιστα, κάνοντας ένα μάλλον PR-ίστικο κόλπο, η Netflix έχει δημιουργήσει ένα νέο site, το spoilers.netflix.com, όπου μπορείτε να "χαλάσετε" την εμπειρία σας σε κάθε show και ταινία, βάζοντας ένα μάλλον άδοξο τέλος στην αγωνία της παρακολούθησης...
Σε αντίθεση με το Netflix, οι ειδικοί λένε ότι πρόκειται για διαστροφή: ότι φτάνουμε στο σημείο να παρακολουθούμε μια ταινία όπου γνωρίζουμε ήδη την κατάληξη, με αποτέλεσμα να ξέρουμε για την υπόθεση χωρίς να βιώνουμε το συναίσθημα, να βλέπουμε κάτι χωρίς να το παρακολουθούμε ουσιαστικά.
Χάνεται η εμπειρία ή δημιουργείται μια νέα κουλτούρα;
Οι ειδικοί υποστηρίζουν επίσης ότι ένα πλήρες επεισόδιο μιας δυνατής δραματικής σειράς, έχει τόσα πολλά ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα που χρειάζεται χρόνος για να αφομοιώσουμε πλήρως και να τα αποκωδικοποιήσουμε. Ωστόσο, η "μαραθώνια" κατανάλωση, επειδή ακριβώς μας δίνει αυτή τη δυνατότητα, ακόμα κι αν έχουμε πάρει μια πλήρη δόση δράσης, μας κάνει σχεδόν μηχανικά να πατάμε το κουμπί για ένα ακόμα επεισόδιο... Είναι μια νέας μορφής εξάρτηση, που καταρρίπτει την μαγεία της εβδομαδιαίας θέασης και προσμονής του επόμενου επεισοδίου; Ρωτήστε τον εαυτό σας αυτό: Θα μπορούσε η παγκόσμια εμμονή με το φινάλε της σειράς "Breaking Bad" να είχε καταγραφεί ως σχεδόν πολιτιστικό γεγονός, αν το είχαμε καταναλώσει μονομιάς, όπως το House of Cards; Μάλλον όχι.
Το πρώτο πείραμα του Netflix, το House of Cards έδειξε ωστόσο ότι το λεγόμενο "binge-watching" πρόκειται για εμπειρία που επιζητούν οι καταναλωτές, καθώς περισσότεροι από 5 εκατομμύρια συνδρομητές της streaming υπηρεσίας, παρακολούθησαν την εν λόγω σειρά το πρώτο Σαββατοκύριακο που "άνοιξε" στο κοινό. Και καθώς οι αριθμοί μιλούν, οι αντίθετες κριτικές δεν δείχνουν να πτοούν τη Netflix, που δημιούργησε μία από τις ακριβότερες τηλεοπτικές σειρές όλων των εποχών, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 90 εκατομμύρια δολάρια για 10 επεισόδια. Η νέα σειρά, ο πρώτος κύκλος της οποίας είναι ήδη διαθέσιμος στην πλατφόρμα του Netflix, ονομάζεται Marco Polo και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πρόκειται για τη σειρά με το δεύτερο μεγαλύτερο προϋπολογισμό μέχρι στιγμής στην "τηλεοπτική ιστορία", πίσω μόνο από το πολυβραβευμένο Game of Thrones της ΗΒΟ
To πρώτο trailer της πιο ακριβής παραγωγής του Neflix, Marco Polo, που υπολείπεται σε κόστος μόνο από τη σειρά Game of Thrones.
Όλα λοιπόν συντείνουν στο ότι η Netflix ήρθε για να μείνει, να αλλάξει τα τηλεοπτικά ήθη και συνήθειες και να ανακατανείμει την τράπουλα του περιεχομένου...
Netflix, net neutrality και ISPs: O πόλεμος των "βουβαλιών"...
Στον ...κώδικα της λίμνης, όταν μαλώνουν τα βουβάλια, την πληρώνουν τα βατράχια. Στην κανονική ζωή όταν τσακώνονται "βουβάλια", όπως το YouTube και το Netflix, κερδίζουν …των φρονίμων τα παιδιά. Δηλαδή εκείνοι, που πριν αρχίσουν να δυσανασχετούν όταν ένα βίντεο παρουσιάζει "κοψίματα", είναι χαμηλής ανάλυσης, καθυστερεί να φορτώσει ή γενικά δε παίζει, έχουν φροντίσει να έχουν μια σύνδεση, που τους εξασφαλίζει εκ των προτέρων την ποιότητα των υπηρεσιών.
Σε μια εποχή, που το διακύβευμα μεταφέρεται στην υπηρεσία, που ο καταναλωτής εμφανίζεται πρόθυμος να μετακινηθεί από έναν πάροχο στον άλλο, αρκεί να έχει πρόσβαση σε εγγυημένα καλύτερες υπηρεσίες, η ταχύτητα του δικτύου και η αξιοπιστία του αποδεικνύονται σε πολύτιμα διαβατήρια.
Στην τελική με ταχύτητες έως 50 Mbps (όπως αυτές, για παράδειγμα, που παρέχει το VDSL), ο καταναλωτής απεξαρτάται από όποια "βουβάλια" τσακώνονται στην πλάτη του. Οι υπερ-υψηλές ταχύτητες αλλάζουν την καθημερινή εμπειρία του χρήστη στο Internet, κάνοντας το γρήγορο downloading αρχείων παιχνιδάκι. Η ποιότητα του δικτύου είναι αυτή που μπορεί να εγγυηθεί high definition video-streaming χωρίς διακοπές, άμεσο uploading και sharing φωτογραφιών και video, online σύνδεση πολλών συσκευών ταυτόχρονα, χωρίς προβλήματα (laptops, smartphones, tablets, κονσόλες), καλύτερη απόκριση στο online gaming και ένα σωρό άλλα ψηφιακά καλούδια.
Αφορμή για τις εν λόγω σκέψεις, είναι ο πρόσφατος καυγάς μεταξύ των λεγόμενων Over The Top players και των παρόχων δικτύου. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν "γίγαντες" όπως το YouTube (που πλέον ανήκει στην Google), το οποίο, μετά από το Netfix, άνοιξε τον πόλεμο με τους παρόχους υπηρεσιών Διαδικτύου, κατηγορώντας τους ότι αυτοί είναι υπαίτιοι για τις αστοχίες που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι πληροφορίες -και ιδιαίτερα το streaming των βίντεο- ρέουν μέσω του διαδικτύου. Το YouTube μάλιστα εμφανίζει πλέον σε μια μπλε μπάρα κάτω από τα videos, την φράση "αντιμετωπίζετε διακοπές; μάθετε γιατί", ενώ παραπέμπει και σε ένα νέο ξεχωριστό section "Video Quality Report" της "μαμάς" εταιρείας Google.
Από τη πλευρά τους οι πάροχοι αντιστρέφουν τα βέλη και σχολιάζουν ότι η ευθύνη βαραίνει τις υπηρεσίες βίντεο όπως το YouTube και το Netflix, οι οποίες αντιπροσωπεύουν μια αυξανόμενη μερίδα της κίνησης στο Διαδίκτυο.
Η μάχη για το λεγόμενο "net neutrality" θα συνεχιστεί και όπως φαίνεται θα αλλάξει σύντομα το τοπίο. Αντί όμως, ο καταναλωτής να προσπαθεί να βρει τον νικητή του καυγά για το ποιος ευθύνεται για την κακή αναπαραγωγή ενός βίντεο, μπορεί, "έχοντας μαγειρέψει από πριν", να εμπιστευθεί τη σύνδεσή του σε έναν πάροχο, στον οποίο -αν μη τι άλλο- δεν μπορεί να προσάψει ότι η ταχύτητα του δεν …"πετάει". Γιατί τελικά και στο broadband φαίνεται να ισχύει ο κανόνας "προσέχουμε (τι επιλέγουμε) για να έχουμε"!
Από την άλλη, το Netflix και οι λοιποί Over The Top players θα συνεχίσουν να ρίχνουν το γάντι στους παρόχους...
* Ο Γιώργος Γεωργατζής είναι Digital Communications Manager στην Bakers digital communication
